Μια βιομηχανία ενοικίασης φθηνού εργατικού δυναμικού, που αμείβεται με 200-300 ευρώ το μήνα για πλήρη απασχόλησης έχει στηθεί και λειτουργεί τα τελευταία χρόνια στον χώρο του τουρισμού. Μέσω αυτής, σήμερα εργάζονται στα ξενοδοχεία παράνομα πάνω από 40.000 άτομα. Την ίδια στιγμή οι νόμιμες θέσεις εργασίας που θα χαθούν φέτος λόγω κρίσης εκτιμώνται σε 70.000, ενώ αυτές που χάθηκαν το 2009 ήταν 55.000.
Η βιομηχανία μαύρης εργασίας στον τουρισμό εκμεταλλεύεται τα «παράθυρα» του νόμου που αφορά την πρακτική άσκηση των φοιτητών τουριστικών σχολών. Συγκεκριμένα, τα ξενοδοχεία, αντί να προσλάβουν φοιτητές και τελειόφοιτους τουριστικών σχολών ως ασκουμένους στα ξενοδοχεία, με όρους και συνθήκες εργασίας που ισχύουν και για τους υπολοίπους κλάδους εργαζομένων, οι επιχειρηματίες «ψωνίζουν» από συγκεκριμένα πρακτορεία, τα οποία βαφτίζονται «εταιρείες εξεύρεσης ασκουμένων» ή «εταιρείες προσωρινής απασχόλησης».
Οι εταιρείες αυτές προμηθεύουν τα ξενοδοχεία με πλήθος δήθεν «ασκουμένων ξένων τουριστικών σχολών». Οι μισθοί καθορίζονται μεταξύ επιχείρησης και μεσολαβητή, σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε επιχείρησης, και φυσικά υπολείπονται σημαντικά του θεσμοθετημένου κατώτατου μισθού, με μέσο όρο που κυμαίνεται στα 200-300 ευρώ το μήνα. Όσο για τα υποτιθέμενα πιστοποιητικά ξένων σχολών, ουδείς μπορεί να ελέγξει την ύπαρξη ή την εγκυρότητά τους. Επιπλέον, σπανίως ενδιαφέρουν τον επιχειρηματία, που αρκείται στο να προσλαμβάνει πολύ φθηνό εργατικό δυναμικό. Έτσι, στις πλέον τουριστικές περιοχές της χώρας, το 40%-50% των υπαλλήλων ενός ξενοδοχείου εμφανίζονται ως μαθητευόμενοι, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα των προσφερομένων υπηρεσιών.
Ταυτόχρονα, πλήθος άλλων εργασιών, που υπό κανονικές συνθήκες θα προϋπέθεταν σταθερή απασχόληση σε κάθε ξενοδοχειακή μονάδα, ανατίθενται σε «εταιρείες-εργολάβους» και διεκπεραιώνονται από ενοικιαζόμενους εργαζόμενους (ιδίως αλλοδαπούς), χωρίς καμιά προστασία της εργασιακής τους σχέσης από την πολιτεία και χωρίς την τήρηση στοιχειωδών κανόνων της εργατικής νομοθεσίας.
Η Επιθεώρηση Εργασίας δηλώνει αναρμόδια, ενώ γνωρίζει ότι οι παραπάνω εργαζόμενοι προσλαμβάνονται συνήθως για διάστημα 1-2 μηνών κατά την τουριστική περίοδο και απολύονται χωρίς αποζημίωση, χωρίς ένσημα και χωρίς προϋποθέσεις για να λάβουν επίδομα ανεργίας.
Όσο για την πρότινος επιχειρούμενη ρύθμιση εκ μέρους της πολιτείας με ομοιόμορφο τρόπο του συστήματος πρακτικής άσκησης στις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις της χώρας, αυτή πάγωσε, καθώς συνάντησε τις σοβαρές επιφυλάξεις των τουριστικών επιχειρηματιών αλλά και των τουριστικών σχολών. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι παρατείνεται επ’ αόριστο η σε ευρεία κλίμακα εκμετάλλευση των «ασκουμένων», αλλοδαπών κυρίως, εργαζομένων στα ελληνικά ξενοδοχεία.
«Το φαινόμενο αυτό ξεκίνησε το 2000 από συγκεκριμένα ξενοδοχεία της Βόρειας Ελλάδας, που προχώρησαν μεμονωμένα σε συμφωνίες με τουριστικές σχολές του εξωτερικού και πολύ σύντομα γιγαντώθηκε», τονίζει ο κύριος Λεωνίδας Καραθανάσης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στον Τουρισμό-Επισιτισμό. «Πολλοί από τους δήθεν εργαζομένους δεν είναι καν μαθητές σχολών, ζουν μέσα σε υπόγεια δωμάτια ή αποθήκες σαν τα ζώα, δεν έχουν ασφάλιση, περίθαλψη, και επιπλέον, από τα χρήματα που λαμβάνουν (περί τα 500 ευρώ), το πρακτορείο κρατά τα μισά, με αποτέλεσμα να βγάζουν το πολύ 300 ευρώ το μήνα. Τα άτομα αυτά έρχονται στη χώρα μας με τρεις τρόπους: είτε μέσω των πρακτορείων αυτών, είτε απευθείας από ξενοδόχους που έχουν ανακαλύψει τέτοια γραφεία στο εξωτερικό, είτε μέσω συμβάσεων που έχουν συνάψει τα ΤΕΙ Θεσσαλονίκης με σχολές του εξωτερικού. Και στις τρεις περιπτώσεις, δεν διασφαλίζεται ότι οι εισερχόμενοι μαθητές έχουν τις απαιτούμενες γνώσεις για να δουλέψουν στα ελληνικά ξενοδοχεία. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι, σε επίσκεψή μας στη Ρόδο, βρήκαμε ξενοδοχεία που είχαν ασκούμενους μαθητές που φοιτούσαν σε σχολή που δεν είχε καμιά σχέση με τον τουρισμό».
«Η μόνη λύση στο μεγάλο αυτό πρόβλημα, που εκτός των άλλων απειλεί και την ποιότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος», τονίζει ο κ. Καραθανάσης, «είναι να υπάρξει κρατικός έλεγχος των προϋποθέσεων εργασίας των μαθητευομένων και της ποσόστωσής τους μέσα σε μια ξενοδοχειακή επιχείρηση, που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ξεπερνά το 10%, αντί του 50% που φθάνει σήμερα σε εκατοντάδες ξενοδοχεία».
No Budget blog 